امید محمدی؛ بازار: به تازگی سهم خودرو در تلفات جاده ای، موجی از انتقادات را علیه صنعت خودرو ایجاد کرده است. این انتقادات در حالی مطرح می شوند که انگشت اتهام تنها به سوی خودروسازان نشانه رفته و چشم ها از سایر ضعف های زیرساخت حمل و نقل بسته شده است. زیرا تصادفات جاده ای از سه عامل اصلی مانند ایمنی جاده، ایمنی خودرو و خطای انسانی ناشی می شوند. حمل و نقل را باید به عنوان یک زنجیره تشبیه کرد؛ اگر هر یک از حلقه های این زنجیره نسبت به دیگر بخش ها ضعیف تر عمل کند سبب افزایش بروز تصادفات و تلفات جاده ای می شود. در شرایط فعلی فقدان استراتژی یا سند بالادستی برای کاهش صدمات جاده ای به شدت احساس می شود. از همین رو در ادامه به سهم هر یک از عوامل مذکور در وقوع تصادفات خواهیم پرداخت؛
براساس تحقیقات اروپایی ها «خطای انسانی» عامل ۹۰ درصد تصادفات امروزی است؛ صنعت خودرو اتحادیه اروپا بخش بزرگی از بودجه تحقیق و توسعه سالانه «۵۴ میلیارد یورویی» خود را صرف «افزایش ایمنی خودروها» می کنند
سهم خودروسازان داخلی در تصادفات و تفاوت با دنیا
باتوجه به اینکه انگشت اتهام در تصادفات ابتدا به سمت صنعت خودرو نشانه رفته است، باید اشاره داشت حدود ۳۵ درصد وسایل نقلیه در کشور فرسوده هستند. هرچند خودروسازان طی سال های اخیر تلاش داشتند تا از فناوری های «ایمنی فعال» و پلتفرم های جدید ضریب ایمنی را افزایش دهند؛ اما تردد وسایل نقلیه فرسوده، پیشرفت خودروسازان در ارتقا ایمنی را زیر سوال می برد. آمار تصادفات در کشور نشان می دهد که ۴۹ درصد کشته شدگان در حوادث جاده ای در داخل خودروها بودند، ۵۱ درصد دیگر تلفات تصادفات را نیز «عابرین پیاده»، «راکبان» و «سرنشینان موتورسیکلت ها» تشکیل می دهند. لازم به ذکر است که در تصادفات جاده ای خودروهای ناوگان حمل و نقل عمومی به ویژه اتوبوس ها نقش معنا داری دارند.
باتوجه به اینکه خطای انسانی در دنیا و کشور ما عامل اصلی حوادث جاده ای است، براساس اظهار نظر «پلیس راهور» در مهرماه سال گذشته؛ خطای انسانی ۵۲ درصد، جاده ۲۰ درصد، وسیله نقلیه ۱۲ درصد و عوامل مشترک نیز ۱۶ درصد در تلفات جاده ای سهیم هستند.
پیشتر به آمار تلفات جاده ای کشور پرداختیم، همانطور که «استانداردهای خودروسازی» در کشور «برگرفته» از استانداردهای اروپایی است، مزید اطلاع سیاستگذاران صنعتی باید اشاره داشت که تلفات جاده ای اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۱ حدود ۵۴ هزار و ۹۰۰ نفر گزارش شده بود. این حجم از تلفات جاده ای با تردد ۲۰۰ میلیون خودرو در این اتحادیه ایجاد شده بود. اما در سال ۲۰۱۷ آمار تصادفات جاده ای اروپا با وجود ۲۵۹.۷ میلیون خودرو به ۲۵ هزار و ۳۰۰ نفر کاهش یافت. بازیگران اصلی در بخش حمل و نقل این قاره برنامه صفر کردن تلفات جاده ای تا یک دهه آینده را دنبال می کنند. این موضوع بیانگر وجود یک استراتژی جامع برای تمام ارکان حمل و نقل در این قاره است، متاسفانه چنین راهبردی در حمل و نقل کشور وجود ندارد.
براساس تحقیقات اروپایی ها «خطای انسانی» عامل ۹۰ درصد تصادفات امروزی است؛ صنعت خودرو اتحادیه اروپا بخش بزرگی از بودجه تحقیق و توسعه سالانه «۵۴ میلیارد یورویی» خود را صرف «افزایش ایمنی خودروها» می کنند. این بودجه در دو دسته «ایمنی فعال(شامل تمام فناوری های کمکی راننده)» و «ایمنی غیرفعال(سیتسم های مانند ایربگ و ترمزهای پیشرفته و هوشمند)» هزینه می شود.
در اینجا باید از متولیان و مسئولین صنعت خودرو و حمل و نقل سوال کرد که تاکنون زیرساختی جهت سرمایه گذاری خودروسازان و قطعه سازان مشروط بر حمایت پایدار منوط به سندبالادستی، ایجاد کردند؟ البته باید در اینجا یادآور شد که سرعت ارتقا ایمنی در برخی از خودروهای داخلی بسیار کُند است و باید تغییر رویه ای در این زمینه نیز صورت گیرد.
گزارش سازمان بهداشت جهانی حاکی از آن است که سالانه ۱.۳ میلیون نفر در تصادفات جاده ای در دنیا جان خود را از دست می دهند
ایمنی جاده ها فراموش شده است
براساس آمار بیشتر از ۱۰۰ نقطه کور در جاده های کشور شناسایی شده است، همزمان با این موضوع نیز ۳۰ هزار نقطه حادثه خیز معرفی شده است. دومین حلقه از زنجیره حمل و نقل که نقش جدی در ایجاد تصادفات داشته و همواره خود را زیر سایه «ایمنی خودروها» مخفی می کند، استاندارد جاده ها و معابر است. در بیشتر جاده های کشور خط کشی اصولی وجود نداشته، سطح و کیفیت آسفالت ها نامناسب است، در فصول سرد و همزمان با بارش ها شاهد آبگرفتگی هستیم، عمده تابلوهای هشداردهنده کمرنگ و قدیمی، سرقت آینه های سرپیچ، عدم عرض کافی در پیچ ها و ریزش سنگ نقش اساسی در افزایش تلفات جاده ای دارد.
گزارش سازمان بهداشت جهانی حاکی از آن است که سالانه ۱.۳ میلیون نفر در تصادفات جاده ای در دنیا جان خود را از دست می دهند، در این گزارش هشدارهای جدی در مورد اقدامات فوری و جامع برای ایمنی جاده ها داده شده است. بهبود زیرساخت های جاده یکی دیگر از جنبه های حیاتی ایمنی راه ها است، جاده هایی که به خوبی طراحی، خط کشی واضح، گذرگاه عابر پیاده و روشنایی مناسب دارند، احتمال تصادفات را به میزان قابل توجهی کاهش می دهند.
استفاده از فناوری پیشرفته مدیریت ترافیک و سیگنال های ترافیکی هوشمند می تواند هم جریان ترافیک را بهینه و ایمنی جاده ها را افزایش دهند. طراحی سرعیت گیرهای استاندارد، دوبرگردان استاندارد و موانع اصولی می تواند در نقاط حادثه خیز به کاهش تصادفات کمک کند. متاسفانه رعایت این استانداردها در ایران سبب افزایش ضریب تصادفات شده است.
استفاده از تلفن همراه در زمان رانندگی ۴ برابر ضریب تصادف را افزایش می دهد
نگاهی به خطای انسانی در تصادفات
پیشتر به سهم ۵۲ درصدی «خطای انسانی» در تصادفات کشور اشاره شد، این آمار در یکی از کشورهای اروپایی مانند انگلستان به ۶۷.۲۶ درصد در سال می رسد. در اتحادیه اروپا خودروسازان در تلاش هستند تا با افزایش فناوری های کمکی راننده و آموزش اصولی راهنمایی و رانندگی، ضریب تصادفات را کاهش دهند.
رفتار و فرهنگ رانندگی در کشور پیش از ارتقا فناوری های کمکی راننده باید اصلاح شود، افزایش سطح آگاهی عمومی نسبت به اهمیت ایمنی جاده ضریب تصادفات را کاهش خواهد داد. برای کاهش خطای انسانی استراتژی بلند مدت در راستای بهبود آموزش راهنمایی و رانندگی توام با تعریف برنامه های ایمنی سازی حمل و نقل باید تعریف شود. در اینجا باید یادآور شد که باتوجه به پیشرفت فناوری در تلفن های همراه و عدم توسعه سیستم های ناوبری در خودروهای داخلی یا مونتاژی، استفاده از تلفن همراه در زمان رانندگی ۴ برابر ضریب تصادف را افزایش می دهد. زیرا تمرکز راننده به جای واکنش نسبت به ترمزگیری و توجه به علائم راهنمایی و رانندگی سبب عدم حفظ فواصل مسیر حرکتی می شود.
در پایان باید یادآور شد که زنجیره حمل و نقل از صنعت خودرو، راهنمایی و رانندگی، فوریت های پزشکی و ایمنی جاده ها باید ارتقا یابد تا ضریب تصادفات کاهش یابد. ارتقا یا تقویت فقط یک بخش از مولفه های مذکور نمی تواند تاثیر چندانی در کاهش تصادفات داشته باشد.
